Artikel van Professor Christian Brohet
Niet eender welk coronavirus!
De huidige pandemie van virale infecties die bekend is onder de naam “Covid-19” heeft een aantal onzekerheden met zich meegebracht die geleidelijk aan worden verholpen. We hebben een betere kennis van de specifieke kenmerken van deze infectie, waaronder de rol van cardiovasculaire risicofactoren als een verzwarende en dodelijke component.
Dit nieuwe type coronavirus werd in eerste instantie beschouwd als zeer besmettelijk, maar relatief goedaardig (een “griepje” volgens sommigen…) met veel patiënten die asymptomatisch zijn of niet ernstig ziek worden. Al snel bleek echter dat de ziekte evolutie bij een minderheid van de patiënten een pak ernstiger was: voornamelijk longaandoeningen (atypische longontsteking) met de behoefte aan oxygenatie en beademing op intensive care, waarbij het sterftecijfer zeer hoog was. Maar het meest verbazingwekkende was de onverwachte evolutie naar een extreme ontstekingsreactie (cytokinische storm) gepaard met het falen van verschillende organen.
Cardiovasculaire en stollingsstoornissen kwamen op de voorgrond: arteriële en veneuze embolieën (longembolieën en beroerte), acuut coronair syndroom (infarct), inflammatoire hartspierziekte (myocarditis), hartritmestoornissen met risico op een hartstilstand (soms begunstigd door een voortijdige hydroxychloroquine behandeling zonder adequate elektrocardiografische controle).
Een ander kenmerk van deze epidemie is de zeer ongelijke wijze waarop landen zijn getroffen. Zo zijn er in België tot nu toe 9774 sterfgevallen geweest voor 62058 bevestigde gevallen, d.w.z. een sterftecijfer van 15,7%, terwijl het wereldgemiddelde 3,4% zou bedragen. In verhouding tot de bevolking zijn er in België 850 doden per miljoen inwoners, terwijl er in Duitsland slechts 108 doden per miljoen inwoners zijn gevallen. In een poging om deze verschillen te verklaren zijn verschillende verklaringen naar voren gebracht: betrouwbaarheid van de statistieken en de manier waarop sterfgevallen worden geteld, de voorbereidheid in het hoofd bieden aan een pandemie, leeftijdskenmerken en genetische verschillen tussen populaties, vroegtijdige middelen voor screening en inperking, efficiëntie van ziekenhuisinfrastructuur en reanimatiediensten, etc. Ook wordt gedacht dat er verschillen in risicofactoren en hart- en vaatziekten kunnen meespelen.
Pas op voor cardiovasculaire risicofactoren!
Het belang van de verzwarende factoren werd snel ingezien. In de eerste plaats de leeftijd: de ziekte- en sterftecijfers zijn aanzienlijk hoger onder de ouderen, vooral onder de 65-plussers, en nog meer onder de tachtigers. Ten tweede wordt de ernst van de ziekte verhoogd bij mensen met cardiovasculaire risicofactoren en co-morbiditeiten. Deze omvatten: hypertensie (hypertensie), diabetes, reeds bestaande hart- en vaatziekten (CVD), zwaarlijvigheid en roken. In een Chinese patiënten serie van 1.100 gehospitaliseerde patiënten had 15% van de patiënten een hoge bloeddruk, 20% had diabetes en 15% had CVD. In Amerikaanse woonzorgcentra leed er 67% van de gevallen aan hypertensie, 31% aan diabetes, 60% aan CVD en 40% aan nierziekte. In België is CVD in meer dan de helft van de gevallen aanwezig in SRM’s en intensive care-afdelingen en heeft 30% van de patiënten minstens twee co-morbiditeiten.
Dit is de meest volledige statistiek uit een internationale ISARIC database. Op 8 juni 2020, gebaseerd op 42656 bevestigde gevallen van Covid-19 die gedurende minstens 14 dagen gevolgd werden, telde men (op orde van dalende frequentie): 45% arteriële hypertensie, 29% chronische CVD, 17% diabetes, 16% chronische longziekte, 16% chronische nierziekte, 11% zwaarlijvigheid.
De factor “tabak” verdient een speciale vermelding. Een onverwachte constatering was dat rokers minder vaak in het ziekenhuis bleken te zijn opgenomen voor een Covid-19 infectie. Een Frans onderzoek rapporteerde dat in 343 gehospitaliseerde patiënten “slechts” 4,4% rokers waren. In 139 patiënten die thuis werden behandeld, was “slechts” 5,3% roker. De vraag werd gesteld of nicotine (via nicotinezuur?) bescherming kan bieden tegen infectie. Twijfel kwam voort uit het gebrek aan bevestiging van deze resultaten en de mogelijke belangenverstrengeling van de hoofdauteur van de studie! Het standpunt van de officiële autoriteiten, waaronder de WHO, is dat roken de ernst van de symptomen en het risico op overlijden bij besmette patiënten eerder vergroot. Dit is niet verwonderlijk als men de schadelijke effecten van roken kent, die letsels van het longsysteem en een afname van de longschade veroorzaken.
Hartpatiënten: zorg goed voor jezelf!
Personen met een hoog cardiovasculair risico en hartpatiënten moeten daarom bijzonder waakzaam zijn bij het toepassen van preventieve maatregelen om besmetting te voorkomen.
Bij hypertensieve patiënten die besmet werden met Covid-19, is de vraag gesteld of de behandeling met geneesmiddelen die interfereren met het angiotensine II-systeem moet worden voortgezet of stopgezet. Dit komt omdat het virus via de angiotensine II-receptorroute in de cellen terechtkomt. Al snel werd duidelijk dat het voordeliger is om de behandeling voort te zetten en dit advies werd vanaf het begin van de epidemie toegepast.
Een andere reden tot zorg is het lage aantal infarcten en beroertes die tijdens de lockdown in het ziekenhuis werden opgenomen. Veel patiënten zijn mogelijks te bang geweest om naar het ziekenhuis te gaan uit angst voor besmetting, vooral omdat veel geplande maar niet urgente bezoeken werden uitgesteld. Het is belangrijk om de absolute noodzaak te benadrukken om bij een vermoedelijk infarct of beroerte zo snel mogelijk de hulpdiensten te bellen, zonder bang te moeten zijn voor een ziekenhuisopname omdat alle nodige maatregelen sinds het begin genomen worden om de circuits van Covid-19 en niet-Covid-19 van elkaar te scheiden!
Conclusie: laten we voorzichtig blijven!
De pandemie is nog niet voorbij…In afwachting van een effectief vaccin en antivirale geneesmiddelen is het belangrijk om preventieve maatregelen te blijven handhaven, die des te belangrijker zijn voor risicogroepen, ouderen, mensen met cardiovasculaire risicofactoren en diverse co-morbiditeiten. Dit zijn dezelfde categorieën die voorrang moeten krijgen bij de toegang tot het vaccin wanneer het beschikbaar komt.
