Wat is cholesterol?
Cholesterol is een vetachtige stof (een lipide) die een belangrijke rol speelt in het leven van onze cellen. Het is een van de belangrijkste componenten van de membranen van onze cellen en is essentieel voor de productie van vele hormonen. Maar wees voorzichtig, cholesterol kan snel gevaarlijk worden als het zich ophoopt in de wanden van onze slagaders.
Hoe zit het met de “goede” cholesterol?
Net als iedereen, heb je gehoord van een “goede” en een “slechte” cholesterol. Er is maar één soort cholesterol, die noch goed noch slecht is. In werkelijkheid is cholesterol in het bloed praktisch niet in vrije vorm aanwezig: het is gekoppeld aan transporteiwitten die apoproteïnen worden genoemd. De koppeling van een apoproteïne en een lipide geeft aanleiding tot een lipoproteïne, waardoor het lipide oplosbaar is in het bloed. Twee lipoproteïnen zijn van bijzonder belang voor het cholesterolgehalte: lipoproteïnen met een lage dichtheid (LDL) en lipoproteïnen met een hoge dichtheid (HDL).
Als we het over cholesterol hebben, moeten we daarom een aantal zaken onderscheiden:
- HDL-cholesterol (High Density Lipoprotein): lipoproteïnen met een hoge dichtheid zijn voornamelijk verantwoordelijk voor het transport van cholesterol vanuit de vaatwand naar de lever. De lever zorgt er vervolgens voor dat het cholesterol het lichaam verlaat via de ontlasting. Met andere woorden, HDL-cholesterol (HDL-c) is de cholesterol die niet in onze bloedvaten achterblijft, vandaar zijn reputatie als een goede cholesterol.
- LDL (Low Density Lipoprotein) cholesterol: lipoproteïnen met een lage dichtheid zijn voornamelijk verantwoordelijk voor het transport van cholesterol van de lever naar de organen. Met andere woorden, LDL-gekoppelde cholesterol (LDL-c) is de cholesterol die waarschijnlijk in de bloedvaten zal terechtkomen, vandaar zijn reputatie als slechte cholesterol.
- totaal cholesterolgehalte: de som van de twee.
Tijdens een vettest worden totale cholesterol en HDL-cholesterol gemeten, waardoor het mogelijk is om LDL-cholesterol (door aftrekking) te berekenen. Het is interessant om LDL-cholesterol te berekenen omdat het een causale factor van atherosclerose is (d.w.z. het zal zich ophopen in de wanden van de slagaders). HDL-cholesterol daarentegen is een beschermende factor.
Waar komt het vandaan?
De cholesterol in ons bloed is afkomstig van:
- voedsel (30%)
- onze lever (70%) die aanzienlijke hoeveelheden cholesterolprecursorlipiden produceert.
Hoeveel cholesterol heb ik nodig om gezond te zijn?
Er is geen specifiek cholesterolgehalte dat een individu in gevaar brengt. Alle vetafwijkingen en andere risicofactoren (hoge bloeddruk, roken, diabetes, zwaarlijvigheid,…) moeten in aanmerking worden genomen om het globale cardiovasculaire risico van de patiënt in te schatten en het zo effectief mogelijk te behandelen.
De artsen beschikken nu over tools om dit globale risico in te schatten, die zeer doeltreffend zijn en hen in staat stellen de meest geschikte therapeutische aanpak voor te stellen.
- Bij personen die al een accident hebben gehad (secundaire preventie), wordt de LDL-c controle uitgevoerd volgens nauwkeurige en strikte normen en gaat het heel vaak om aanpassingen in de voeding en medicatie.
-
- Bij personen die nog nooit een accident hebben gehad (primaire preventie), zijn er geen dergelijke strenge normen en is het de berekening van het totale risico dat van belang is om te bepalen of cholesterolverlaging de moeite waard is. Over het geheel genomen zijn we het erover eens dat we bij volwassenen streven naar:
- een totaal cholesterolgehalte < 2 g/l
- een LDL-c < 1,3 g/l
-
- een HDL-c > 0,35 g/l
- triglyceriden < 2 g/l
maar het belangrijke punt is dat het de “cholesterolanomalie + afwijkingen van andere risicofactoren (hoge bloeddruk, zwaarlijvigheid, zittend leven, roken, diabetes)” zijn die het mogelijk maken om het globale cardiovasculaire risico te beoordelen. Inderdaad, bij primaire preventie is een cholesterolgehalte in het bloed slechts een getal. Om te bepalen of dit cholesterolgehalte een risico voor u is en om te bepalen welk percentage voor u het voordeligst is, moet rekening worden gehouden met alle aanpasbare en niet-aanpasbare risicofactoren, aangezien bij de berekening van het totale risico rekening wordt gehouden met leeftijd en geslacht.
Frequentie van een teveel aan cholesterol
Bij de Belgische bevolking in de leeftijd van 35 tot 84 jaar (ongeveer 5.500.000 personen) zijn er ongeveer 1.700.000 personen van wie het risico op een ernstig cardio- of cerebrovasculair accident binnen 10 jaar meer dan 15% bedraagt. Dit risico bedraagt meer dan 30% voor 350.000 van hen.
Waarom moeten we overtollige cholesterol behandelen?
Cholesterol wordt via de LDL van de lever naar de slagaders gebracht, en dan terug van de slagaders naar de lever (en dan verwerkt en verwijderd) door de HDL. Als de niveaus van deze twee lipoproteïnen niet goed in balans zijn, blijft er waarschijnlijk cholesterol in de wanden van de slagaders achter.
Wanneer het zich in de bloedvaten ophoopt, dankzij de LDL, zal cholesterol bijdragen tot de geboorte of de groei van atheroomplaatjes (plaatjes die de bloedvaten blokkeren en de bloedstroom verminderen). Wanneer deze plaatjes barsten of scheuren, dragen ze bij aan de vorming van stolsels die hartaanvallen of beroertes kunnen veroorzaken.
Anderzijds recupereren de HDL’s in wezen overtollige cholesterol uit het lichaam, met inbegrip van atheroomplaatjes, en brengen ze het overtollige cholesterol terug naar de lever voor recyclage.
LDL-c is de causale factor van atheromatose en moet daarom met voorrang worden verlaagd. Directe meting van LDL-c is over het algemeen moeilijk, de bepaling van de hoeveelheid LDL-c wordt gedaan door berekening van de totale cholesterol-, HDL-c- en triglyceridenniveaus (een andere vorm van lipiden) waarvan de meting eenvoudig is.
Hoe verlaagt u uw cholesterolgehalte?
Aangezien onze voeding over het algemeen te vet is, is een terugkeer naar een gezondere voeding in termen van vet in ieder geval vereist.
Het is noodzakelijk om minder vet te eten en vooral dierlijke vetten (vlees, volle zuivelproducten, kaas) en vaste vetten bij kamertemperatuur (boter, sommige margarines) te vermijden. Deze zogenaamde verzadigde vetten verhogen het cholesterolgehalte.
Aan de andere kant worden plantaardige oliën en zachte margarines aanbevolen die het cholesterolgehalte doet dalen (maar niet overdreven, aangezien het doel is de totale vetconsumptie te beperken).
Regelmatige lichaamsbeweging (30 minuten per dag indien mogelijk) en niet roken zijn ook twee manieren om uw slagaders gezond te houden.